De overgang naar de middelbare school wordt steeds uitgebreider gevierd. Er is simpelweg meer geld om er aandacht aan te besteden en ‘de feestcultuur begint steeds vroeger’.
Of iedereen even stil wil zijn voor een heel bijzonder moment. Ella Prins, directrice van de Juliana-school in Bilthoven, vraagt of alle kinderen – ‘pardon, jong volwassenen’ – op het podium willen komen. Ze zingen een lied. ‘Nog even en dan wordt er een deur dicht gedaan. We verlaten de school met een lach en een traan.’
Het afscheidsdiner van groep 8 is dan al bijna ten einde en juf Judith houdt het niet meer droog. Van alle kanten worden haar tissues aangereikt. ‘Ontroerend’, zegt de 12-jarige Koen even later als hij zijn jas aantrekt. Zijn gezicht staat ernstig. Ja, zo zou hij deze avond wel willen omschrijven: ontroerend.
Na het noorden en het zuiden sluiten deze week ook de basisscholen in Midden-Nederland hun deuren voor de zomervakantie. Voor de groepen 8 betekent dat: afscheid nemen. Van de juf, de school en alle vriendjes en vriendinnetjes die uitwaaien naar verschillende middelbare scholen. Waar vroeger alleen de musical plaatsvond, lijkt het afscheid nu uitgebreider te worden gevierd. ‘De overgang naar de middelbare school wordt een bewustere levensgebeurtenis in het leven van jonge mensen’, zegt Wim Meeus, hoogleraar adolescentie aan de Universiteit Utrecht en hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Tilburg.
Op de Julianaschool zijn ze al sinds april bezig met dag zeggen. In die maand was er de musical, ‘toen het nog lekker rustig was en iedereen er volop van kon genieten’. Daarna gingen de leerlingen op kamp. Vorige week vrijdag hadden ze op het schoolplein een slotfeest. En na het afscheidsdiner is het nog niet klaar: vandaag dragen de leerlingen in de kerk het stokje over aan groep 7, daarna lunchen ze bij Koen thuis en gaan ze in Utrecht naar de bioscoop. En dat komt allemaal boven op de discofeestjes die dit jaar al door de kinderen zelf zijn georganiseerd.
Volgens Meeus is niet zozeer het moment zelf belangrijker geworden. ‘Vraag maar aan mensen van 40 hoe het was om naar de middelbare school te gaan. Dat gevoel kan iedereen zich nog wel herinneren.’ Het verschil zit volgens hem in het welvaartsniveau. ‘We hebben nu simpelweg meer geld om er aandacht aan te besteden. Ouders kunnen daardoor meer aandacht geven aan belangrijke veranderingen in het leven van hun kinderen.’
Voor Greetje Timmerman, hoogleraar jeugdsociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, staan de feestjes symbool voor de moderne opvoedingsidealen. ‘In onze samenleving kunnen kinderen niet vroeg genoeg zelfstandig worden gemaakt’, zegt ze. ‘Als jong volwassene vier je feest, dus kinderen willen dat ook. De feestcultuur begint steeds vroeger.’
Op het afscheidsdiner van de Juliana-school, waar ook alle ouders aanwezig zijn, dienen de leraren het hoofdgerecht op. Juf Judith spreekt alle leerlingen individueel toe. ‘Quinten, je bent een vrolijke, geïnteresseerde jongen en je hebt creatieve ideeën.’
‘Pien, jij hebt oog voor iedereen om je heen en altijd een goede eigen mening.’
‘Florence, het was fijn om met je samen te werken dit jaar.’
Na afloop krijgt iedereen een collage. Even slikken voor Bart Loozen, die wijst op een foto van zijn zoon uit groep 1. ‘Je beseft opeens hoe snel de tijd is gegaan.’ De ouders nemen vanavond óók afscheid: van een tijdperk. In acht jaar tijd hebben ze hun kroost zich zien ontwikkelen in mondige tieners. Het kusje aan de poort is veranderd in een high five, de broodtrommel vervangen door een plastic zakje. ‘Het zijn al lang geen kinderen meer’, zegt een moeder.
Een blik in de zaal geeft haar gelijk. De meisjes dragen mascara, galajurken en hoge hakken. Hun haar zit perfect in de krul. De jongens staan er wat slungelig bij als ze worden toegesproken, maar ook zij dragen ‘volwassen’ kleding: keurige overhemden, sommigen een stropdas. Het zijn de kenmerken van een jeugd die oud wil zijn in een jong lichaam: alleen hun bouw verraadt hun leeftijd.
De leerlingen gaan elkaar allemaal erg missen, zeggen ze. Maar ze hebben ook zin in de middelbare school. ‘We zijn klaar voor een nieuwe uitdaging’, zegt Babette (12). ‘En we hebben ook gewoon nog Whatsapp hoor. Het is niet zo dat we elkaar helemaal uit het oog verliezen.’
Dit artikel verscheen in de Volkskrant. Bekijk hier het artikel in PDF.